Vogelbescherming: acht acties om insecten te helpen

Recent onderzoek bevestigt de deprimerende ernst van de insectensterfte wereldwijd en de rol van klimaatverandering daarbij. Met onvoorstelbare impact op vogels, vleermuizen, vissen, bloeiende planten en… mensen.

Gelukkig kan iedereen zelf insecten écht helpen met acht simpele acties.

Hoe sta je tegenover insecten? Eng met kriebelpoten en sla je ze plat? Irritant als ze de roos leegzuigen of erger, steken? Neutraal, maar totaal overbodig in je leven? Of kun je ook genieten van zo’n vernuftige mierensnelweg, een dikke hommel op een krokus of een glimmend blauw juffertje dat totaal onverwacht langs helikoptert? Hoe dan ook, ze horen erbij en hebben een sleutelrol te vervullen op aarde en bij ons eigen voortbestaan.

Als prooi zijn insecten cruciaal voor de overleving van het merendeel van alle vogels, vleermuizen en zoetwatervissen. Net zo essentieel zijn ze voor de meeste bloeiende planten. Die zijn voor hun bestuiving en dus voortplanting afhankelijk van insecten. En ook wij kunnen met onze landbouw niet zonder deze ‘ecosysteemdienst’.

Los van de vraag naar ‘nut’, hebben insecten natuurlijk hun eigen bestaansrecht. Wie zich erin verdiept ziet hun wonderlijke schoonheid in vele verschillende verschijningsvormen en verbazingwekkend rare en complexe manieren van leven.

Samen tegen insectensterfte

Niet alleen onze regering, de internationale gemeenschap, boeren of mensen die rijk zijn geworden in de insecticidenindustrie (die óók allemaal aan de bak moeten, want veranderingen in de landbouw op grote schaal zijn nodig), maar ook wijzelf kunnen aan de slag om het tij te keren. De oplossingen zijn vaak even goedkoop als simpel.

Dan moeten we ook zoveel mogelijk mensen daarvan overtuigen. Kort samengevat: vijf simpele acties om meer en beter leefgebied voor insecten te maken en drie acties om zoveel mogelijk mensen te overtuigen dat ook te doen.

1. Gras voor insecten

Insecten hebben maar weinig ruimte nodig om te overleven. Dus als jr op een klein stukje van je grasveld (pakweg 10 procent) nagenoeg stopt met maaien, help je ze enorm. Maai hooguit 1 tot 2 keer per jaar en voer het maaisel af. Laat groeien wat uit zichzelf opkomt, laat blaadjes en fruit liggen en maai en snoei zo min mogelijk, want insecten gebruiken alle mogelijke oude en nieuwe delen van de plant. Durf je het experiment aan? Zien wat er gebeurt in de loop der jaren?

Dit natuurgras is leefgebied voor insecten én helpt ze om van tuin naar tuin door het landschap te bewegen. Voordeel voor jou: minder maaien en minder water, kalk en kunstmest nodig.

2. Inheemse planten voor tuin, balkon of vensterbank

Overal, maar zeker in grote steden, kan een tuin, balkon of zelfs een vensterbank het verschil maken voor insecten. Ze hebben kleine leefgebiedjes en schuilplaatsen nodig. Die kunt u ze geven.

Meestal hebben insecten meer aan inheemse, wilde soorten in de tuin dan aan uitheemse soorten. In de loop van miljoenen jaren evolutie hebben planten en insecten die samen in een gebied voorkwamen, namelijk een sterke ecologische band ontwikkeld. Soms kunnen ze niet zonder elkaar. Plant dus zoveel mogelijk inheemse planten, zelfs in potten helpt u er insecten mee.

Voordeel voor jou: inheemse planten zijn ingesteld op ons klimaat, dus hebben weinig onderhoud nodig. Hoe je eraan komt? Google op ‘inheemse of wilde planten kopen’.

3. Gebruik geen gif!

Het lijkt een open deur, maar: gebruik geen gif in de tuin! Het doodt niet alleen de bladluizen en slakken of waar je, je dan ook aan stoort, maar álle insecten! Ook de dagpauwogen, lieveheersbeestjes, bijen en andere lievelingen. Er zijn echt prima gifvrije alternatieven en veel mensen gebruiken het gif alleen omdat de tuin er dan wat mooier uitziet. Niet omdat ze voor hun eten of inkomen ervan afhankelijk zijn.

Stop ermee en durf het ook eens op vriendelijke manier ter sprake te brengen bij iemand in de straat die lustig staat te spuiten. Een zaadje planten.

4. Overbodig licht kan uit

Insecten die ’s nachts actief zijn, zoals nachtvlinders, worden aangetrokken door kunstlicht. Hun instinct blijft ze erheen dwingen en ze sterven door uitputting, of omdat ze een makkelijke prooi zijn voor vleermuizen. Hun aantallen gaan dan ook nog harder achteruit dan die van dagvlinders.

Het is voor jou waarschijnlijk een kleine moeite om tuinverlichting en deurlampen uit te doen als je ze niet nodig hebt. Doe dat alstublieft, of gebruik een sensor, waardoor de lamp alleen brandt als je in de buurt komt.

5. Ondiep water

Insecten hebben toegang nodig tot ondiep (regen)water om te drinken. Zorg er dus voor dat dit in je tuin of op je balkon of vensterbank te vinden is door bijvoorbeeld:

• De oever van de vijver schuin af te laten lopen.
• Een platte waterschaal neer te zetten met daarin stenen, knikkers, dakpannen etc. die erbovenuit steken.
• In wat dieper water stukken hout, kurk of schors te leggen. Die blijven drijven waardoor insecten erop kunnen landen.
• Door piepkleine drinkplekjes te maken met bijvoorbeeld een dekseltje van een jampot met een bodempje water erin.

6. Werk aan het imago van insecten

Insecten hebben een slecht imago, De Vogelbescherming hoort vaak alleen van ze als ze plagen vormen, of in griezelfilms de boel onveilig maken. Je kunt dat imago helpen verbeteren met je eigen sociale media. Denk aan ‘insect van de week’ of ‘de insecten uit mijn tuin’ enzovoort.

Slaat altijd aan en fantastische insectenbeelden zijn gratis te vinden bij beeldbanken zoals pixabay.com, unsplash.com, flickr.com, commons.wikimedia.org en freenatureimages.eu.

7. Voorkom insecten-angst bij kinderen

Het eerste wilde dier dat een klein kind ziet is meestal een insect. Als een volwassene het kind dan angst aanpraat, blijft die emotie vaak hangen. Als kinderen daarentegen op jonge leeftijd snappen wat insecten waarom doen en er géén angst voor ontwikkelen, is dat een levenslang geschenk.

Heb je (klein)kinderen? Geef in overleg met de leerkracht dan eens een insectenlesje op school. Tip: de Vlinderstichting heeft mooi lesmateriaal, zelfs een kweekpakket voor echte vlinders in de klas. Of maak met zo’n klas of met vriendjes, vriendinnetjes of buurtkindjes een ’s zomers wandelingetje en kijk onder bloempotten.

Vertel dat een bij alleen steekt uit doodsangst als ze op haar gaan zitten, hoe mieren samenwerken en bladluizen houden, dat pissebedden oerdieren zijn en sommige zich net als gordeldieren oprollen, dat lieveheersbeestjes knalrood zijn omdat vogels dan goed kunnen onthouden hoe vies ze zijn (zing Lief Lieveheersbeestje uit Sesamstraat) en meer van dat soort weetjes. Kinderen zijn daar dol op. Heb je die kennis niet paraat? Leen dan het boek ‘Insectenrijk’ van Aglaia Bouma bij de bieb, of kijk op de site van Kenniscentrum Insecten EIS.

8. Politieke betrokkenheid

Denk er eens over om je verkiesbaar stellen voor je gemeenteraad en zo het beleid te helpen vormgeven voor gemeenteparken en openbaar groen. Én help insecten door altijd te stemmen op een politieke partij die zich actief inzet voor insecten en biodiversiteit!