Een roerige ochtend bij een mantelzorger tijdens de zorg

"Zullen we eerst bidden papa?" Ze mag dan 24 uur per dag zorg nodig hebben, ze is niet vergeten hoe het hoort. Ook niet dat ze voor haar man moet zorgen: "Mag ik een snee brood? En geef je er papa ook één?"

De 85-jarige mevrouw van Dam zit met haar even oude man aan de ontbijttafel. Deze keer niet alleen met dochter Anja en Ovi, die als zorg-aupair 6 dagen per week, inclusief de nachten de honneurs waarneemt in de knusse woning. Wethouder Leonie Rolink en ik zitten ook aan het ontbijt.

(namen van familie van Dam zijn verzonnen)

Zaterdag was het de Dag van de Mantelzorg. De gemeente Renkum had die dag leuke dingen

georganiseerd voor mantelzorgers. Mantelzorg hoort niet alleen tot de portefeuille van Leonie, ze is zelf jarenlang mantelzorger geweest. Niet van een familielid, maar van haar buurvrouw.

Ze weet dus wat het inhoudt maar is toch benieuwd hoe het hier in de gemeente geregeld is. Zij stond er destijds eerst alleen voor en vond het best zwaar, zo nu en dan vertelt ze er iets over en als Anja iets vertelt, heeft Leonie het al gesnapt voor ze is uitgepraat.

Meneer en mevrouw van Dam hebben geluk, ze hebben zes kinderen die allemaal hun steentje bijdragen. De één doet de administratie, de ander de buitenboel, of de boodschappen, sommigen wonen dichtbij en anderen verder weg. Er wordt voor het echtpaar goed gezorgd door hun kinderen, zoals zij destijds ongetwijfeld voor hun kinderen hebben gedaan.

Dat is te merken. Het is gezellig aan tafel, er worden grapjes gemaakt en er wordt gelachen. Leonie en ik eten een eitje mee. Ik moet glimlachen als ik zie hoe dik de plakken echte boter zijn die meneer van Dam op zijn brood smeert en nogmaals als ik de dikke laag suiker zie.

"Ach ja," zegt Anja schouderophalend: "Margarine of zo komt hier ook echt niet in huis, papa wil echte boter." Er volgt een kort betoog van meneer van Dam waarom boter gewoon echt, écht moet zijn.

Anja is hier vaak. Ze woont niet alleen dichtbij, ze heeft ook de tijd. De reden daarvoor is minder, lichamelijk gaat het met haar ook niet geweldig, ze doet haar best, maar het wordt moeilijker. Gelukkig vond ze hulp om haar heen en doen haar broers en zussen wat ze kunnen. Zoals Wilma, zij ruimt op en doet de schoonmaak. Vandaag zijn de gordijnen aan de beurt en besteedt ze aandacht aan de bloemen en planten. Ze is hier al een paar jaar en zag het echtpaar verslechteren.

Ook Ovi drentelt door de keuken, hij is eigenlijk vrij maar woont bij de familie in. Ovi komt uit Roemenië en praat Engels, zijn Nederlands gaat steeds beter en het verstaan gaat hem prima af. Hij is een zorg aupair en woont hier 6 dagen in de week, zo is hij 's nachts aanwezig, helpt waar hij kan met de nodige diploma's op zak en is één van de mensen waar Anja en haar broers en zussen zo blij mee zijn. Net als met Ellen van de thuiszorg, haar naam valt vaak.

Het ging ook echt niet meer, alleen blijven.

Hoezeer de hulp om het echtpaar nodig is blijkt al snel als na het ontbijt Anja zich afvraagt waar haar moeder is. Die is naar de wc gegaan. Maar daar gaat het al snel niet goed en Anja roept om hulp. In de korte tijd aan het ontbijt werden banden gesmeed. Ze roept Leonie, dan Ovi.

Beiden komen aangesneld en ik krijg een telefoon in de hand om 112 te bellen. Ellen wordt ook gebeld. Meneer van Dam komt zo snel hij kan met de rollator naar de, gelukkig grote, wc ruimte, ze vinden een plekje voor hem. Paniek is er niet, behalve even, als ik me het adres probeer te herinneren.

Al snel is moeder alweer bij bewustzijn en de ambulance komt niet. Ellen wel, die is onderweg. Anja's broer staat ook ineens in de woning.

Dan zakt mevrouw weer weg, opnieuw wordt 112 gebeld en ook ik ben blij als Ellen binnen komt stormen. Korte commando's gevend gaat ze meteen aan de slag, Leonie en ik moeten de auto's wegzetten om ruimte te maken voor de ambulance en een beetje gelaten doen we dat.

Gelukkig is mevrouw al weer bij als we terug zijn en blijft deze keer bij. Ze wordt naar bed gebracht en meneer van Dam gaat gezellig naast haar liggen. Hij houdt vertederend lief haar hand vast, (even) rust voor iedereen.

Anja haalt haar schouders op: "Zie je nou? Dit gebeurde vorige week ook. Dit is voor ons niet op te vangen."De tranen staan haar nader dan de lach die ze toch op haar gezicht tovert. "Zo met zijn allen gaat het goed."

"Ja het is af en toe aanpoten." vult Ellen, van Zorgservice Thuis aan, die nu de tijd neemt ons een handje te geven. Het gaat hier natuurlijk om mensen maar je zou het haast een geoliede machine noemen zoals meneer en mevrouw zich thuis nog steeds redden met een goede combinatie van mantelzorg en professionele zorg. Zo wil iedereen wel oud worden.

Als mantelzorger gaat de zorg voor iemand vaak geleidelijk. Zoals bij Leonie die steeds vaker haar buurvrouw ergens mee moest helpen. Anja dacht het ook allemaal wel aan te kunnen. Dat doe je toch gewoon voor je ouders! Of voor je lieve buurvrouw? Maar hoe normaal is het eigenlijk?

En wat doe je als je beseft dat het niet meer gaat? De gemeente Renkum staat open om iedere mantelzorger te helpen. Niet alleen door de zorg deels over te kunnen dragen aan professionele hulpverlening maar ook de mantelzorger bij te staan met raad en daad. De ochtend bij de familie van Dam is een goed voorbeeld hoe dat kan.

"We hadden echt niet geweten wat we zonder Ovi, Ellen, Wilma en de hele 24-uurs zorg hadden moeten doen." zegt Anja. Ovi verstaat dat wel en loopt met een grijns door de keuken.

Hij zit er niet mee dat hij eigenlijk vrij is, gisteren was hij jarig, er is zo eerst taart en dan gaat hij later toch fietsen.