Het verdwenen schilderij uit Oosterbeek van Vincent van Gogh

Oosterbeek - Er zijn heel wat straffe en spannende verhalen te vertellen over Oosterbeek tijdens de Tweede Wereldoorlog in september 1944 maar dat er een heuse Vincent van Gogh is verdwenen in die september oorlogsdagen in Oosterbeek, is een verhaal dat weinigen kennen.

De enige afbeelding van het schilderij bekend, zie je hierboven het artikel. Het heet: L'étang dans le jardin du presbytère a Nuenen ofwel De vijver in de tuin van de pastorie in Nuenen. Niet te verwarren met het bekende schilderij Lentetuin, de pastorietuin te Nuenen dat in het Groninger Museum hangt. (tekst gaat verder na afbeelding)

'De vijver in de tuin van de pastorie in Nuenen', zou in de oorlog, tijdens een brand in Rotterdam verloren zijn gegaan maar dat verhaal blijkt niet te kloppen.

Laatste verblijfplaats in september 1944: Oosterbeek. Aan de Valkenburglaan om preciezer te zijn.

De in Rotterdam wonende familie Smith was in goede doen. Ze hadden geld genoeg om onder andere een Van Gogh in huis te hebben maar geld beschermde je niet echt tegen de Duitsers en je kunst al helemaal niet. De Duitsers waren er dol op, Hitler voorop en alle kunst die ze vonden werd meestal in beslag genomen. Smith wilde vermoedelijk het risico dat zijn schilderijen, hij bezat er meerdere, in beslag zouden worden genomen verspreiden. Hij gaf daarom meerdere werken in bruikleen aan goede vrienden. Eén van die vrienden was Carel van Meel die aan de Valkenburglaan woonde in Oosterbeek. Het schilderij van Van Gogh was het bezit van mevrouw Smith-van Stolk en werd naar Oosterbeek gebracht. Wanneer dat precies gebeurde is niet bekend.

Tijdens Operatie Market Garden in september 1944 kwam de Valkenburglaan in de vuurlinie te liggen. Eerst was het in Britse handen, toen weer in Duitse en Carel moest met zijn gezin weg. Op stel en sprong en dan neem je zo'n schilderij niet mee (het zou ca. 1.80x1.50m groot zijn). Waarschijnlijk is het in Duitse handen terecht gekomen. In het boek De Zeer Schone Uren van Bob Castendijk die de septemberdagen deels met de familie van Meel doorbracht op de voormalige Ommershof, wordt gemeld dat alle huizen aan de Valkenburglaan en omgeving waren leeggeroofd.

Op 11 september 1945 wordt er door van Hoey Smith aangifte gedaan van de verdwijning van het schilderij. Daarin wordt ook gemeld dat het schilderij waarschijnlijk in Duitse handen terecht is gekomen. Op 18 september wordt de aangifte gearchiveerd. Om daarna vermoedelijk nooit meer boven tafel te komen. Maar er was natuurlijk ook zoveel vermist en vernield. Nederland was druk met wederopbouwen en blij van het Duitse juk af te zijn.(tekst gaat verder na afbeelding)

Lex Boon is freelance journalist en starte met zijn onderzoek naar gestolen Van Goghs toen in maart 2020 een werk van Vincent van Gogh gestolen werd. Er werd ingebroken in het museum Singer Laren waarbij het schilderij 'Lentetuin, de pastorietuin te Nuenen' buit werd gemaakt. Van Gogh schilderde het in 1884 en het Singer Laren museum had het in bruikleen van het Groninger Museum. Boon wilde de museumdirecteur wat geruststellen door een onderzoek te starten naar eerder gestolen Van Goghs en zo de kans te berekenen wanneer en of, het schilderij zou terugkeren.

Dat werd een ingewikkelde zoektocht. Boon kreeg contact met eerdere rovers van Van Gogh-werken, kunst-detectives en kennis van ruim 20 Van Gogh-roven. Hierbij stuitte hij op de aangifte van de eigenaar van het schilderij 'L'étang dans le jardin du presbytère a Nuenen' en zo kwam hij uit in Oosterbeek. En de Van Gogh? Niet meer aanwezig natuurlijk en niemand wist er ook maar iets van (al is er echt nog wel even naar gezocht door de huidige bewoners, je weet tenslotte nooit).

Het schilderij dat in Oosterbeek is geweest tijdens de oorlog was een schilderij van dezelfde tuin als die in het Groninger Museum en werd een jaar later geschilderd. Drie jaar na de roof, in september 2023 kwam het geroofde schilderij uit het museum Singer Laren weer terug bij het Groninger Museum nadat eerder foto's opdoken van het schilderij. Ook die terugkeer is een apart verhaal.

Allemaal verhalen die terugkomen in het boek 'De gestolen Van Goghs, Het verhaal achter de sensationele diefstal van Lentetuin en 47 andere Van Goghs' dat Boon schreef en dat vandaag gepresenteerd wordt in Amsterdam.

Renkum.nieuws.nl richt zich op berichtgeving op lokaal niveau. Onze bezoekersaantallen blijven stijgen, wat onder andere goed is voor de zichtbaarheid van onze adverteerders. Wil jij je naamsbekendheid vergroten?

Wij denken graag met je mee om de reclame-euro zo optimaal mogelijk te besteden. Door lokaal te adverteren op Renkum Nieuws tegen een concurrerende prijs! Neem contact op met Dolf Verschuren via de telefoon: 06 – 4025 3846 of mail: [email protected].

De nieuwsredactie is te bereiken via [email protected].