Rechters maken plan voor betere aanpak schulden

Rechters maken zich zorgen over een grote groep Nederlanders die met schulden kampt en daardoor telkens weer in juridische procedures verwikkeld raakt. Die procedures lossen de problemen vaak niet op, maar maken ze eerder erger.

De Rechtspraak wil daar verandering in brengen, onder meer door de inzet van een speciale schuldenrechter, betere voorlichting en toegang tot de rechter en samenwerking met onder meer gemeentes.

Rechters zien steeds meer mensen die zich moeilijk staande kunnen houden in onze complexe samenleving. Lang niet iedereen is in staat om de snelle informatisering en digitalisering bij te houden en tegenslagen (zoals het verlies van werk) te overwinnen. Als er betalingsachterstanden ontstaan, gaat het vaak snel bergafwaarts.

Kleine schulden worden groot door de boetes, rente en incasso- en deurwaarderskosten die er bovenop komen. Er wordt vaak vanuit gegaan dat mensen niet wíllen betalen, terwijl ze dat veelal niet kunnen.

Nederland telt inmiddels 1,4 miljoen huishoudens met dusdanige schulden dat er, na betaling van de vaste lasten en noodzakelijk aflossingen, te weinig overblijft voor de dagelijkse uitgaven. De mogelijkheden van schuldhulpverlening via de gemeente of de rechtbank zijn ondoorzichtig en er komt ingewikkeld papierwerk bij kijken. De meeste mensen met problematische schulden krijgen dan ook geen hulp en komen steeds dieper in het schuldenmoeras terecht.

Om dat te voorkomen wil de Rechtspraak onder meer de voorlichting sterk verbeteren. Schuldenaren en schuldeisers moeten op rechtspraak.nl makkelijk kunnen vinden wat ze kunnen verwachten van een gerechtelijke procedure. Daarnaast zou een schuldenfunctionaris in het leven geroepen kunnen worden (eventueel in samenwerking met gemeenten) die vragen over de gang van zaken bij de rechtbank beantwoordt, maar mensen ook kan doorverwijzen naar hulpverlening.

Ook de rechter zou gebaat zijn bij meer informatie voordat hij aan een zaak begint. Nu is vaak niet bekend of iemand nog meer schulden heeft en of hij bijvoorbeeld onder bewind staat. Dat zou allemaal makkelijk vindbaar moeten zijn in een juridisch dossier, vergelijkbaar met het medisch dossier.

Een speciale schuldenrechter kan alle zaken van een schuldenaar tegelijk behandelen, in het kader van schuldsanering. Zo’n rechter moet de mogelijkheid krijgen om slagvaardig in te grijpen, bijvoorbeeld door een betalingsregeling op te leggen of verplichte begeleiding door een budgetcoach of –beheerder. Ook na afloop van de schuldsanering, om terugval in de schulden te voorkomen.

De schuldenrechter doet bij voorkeur meteen mondeling uitspraak, zodat de betrokkenen direct weten waar ze aan toe zijn en eventueel om uitleg kunnen vragen. De gemeente kan de schuldenrechter vragen om maatregelen te nemen als een lopende schuldhulpverlening spaak dreigt te lopen.

De plannen maken deel uit van een visie die de Rechtspraak presenteerde. Die bevat nog veel meer ideeën om rechtspraak over schulden effectiever te maken en de toegang tot de rechter te verbeteren. Daarvoor zouden bijvoorbeeld de griffierechten voor zaken met een belang van 500 tot 5000 euro omlaag moeten.

Mensen met relatief kleine schulden zien hun schuld nu soms verdubbelen als ze een zaak verliezen en dus opdraaien voor die kosten. De komende tijd worden verschillende pilots gestart om de plannen handen en voeten te geven.

(pdf)

Bron De Rechtspraak