Commotie over nieuwe monument Dreyeroord: gliderpiloten vergeten

01 apr 2019, 20:30 • Nieuws

Renkum Nieuws

Vorige week lanceerde de Stichting Airborne Feelings een crowdfundingactie voor een nieuw monument welke moet verrijzen bij het nieuwe Dreyeroord.

Niet het monument, maar het ontwerp daarvan levert veel commotie op. Op social media zijn de commentaren niet mals. Een monument ter nagedachtenis wordt goed ontvangen: een geweldig idee, maar waarom worden de juiste mensen, op de goede manier niet de eer bewezen?

Het monument moet herinneren aan de strijd die in september 1944 geleverd is door de geallieerden. Dreyeroord, of: The White House zoals de Engelsen het noemden, maakte deel uit van de beroemde Perimeter en er is vreselijk gevochten.

Recht doen

Het monument moet recht doen aan de wens van veteranen als herdenkingsplek. Volgens Airborne Feelings zijn het de King's Own Scottisch Borderers (KOSB) die hier gevochten hebben.

Maar de historie vertelt ons dat er niet alleen mannen van de KOSB hier een zware strijd leverden, minstens 12 gliderpiloten vochten zij aan zij met hen. Ruim een kwart van het totaal aantal geallieerden die op 19 september 1944 op de deur van het voormalige hotel klopten.

Een duidelijk ontwerp wordt nog niet laten zien, wel een beschrijving in het persbericht van de stichting:

Kunstenares Ellen Brouwers uit Oisterwijk heeft het ontwerp gemaakt. Tijdens haar onderzoek naar de King’s Own Scottisch Borderers kwam iedere keer de Glengarry (barret) met de badge van een Andreaskruis naar voren.

De Glengarry was de trots van de veteranen, ondanks dat ze deze moesten inruilen voor de rode baret. In het ontwerp zijn de volgende symbolen vertegenwoordigd: 1. het Adreaskruis van de badge van KOSB, 2. de 23 staven als symbool voor de vele overledenen en 3. parachutetouwen (staven) als symbool van de luchtlandingsoperatie van de Slag om Arnhem.

Op de plek van de 24e staaf kan een vlag geplaatst worden. Verder worden er 4 glasplaten op het gedenkteken bevestigd met beschrijvingen van de historie van de plek en de 7e King’s Own Scottisch Borderers.

In het ontwerp wordt geen aandacht geschonken aan de gliderpiloten. Bij navraag bij Paul Tirion, voorzitter van de Stichting Airborne Feelings vertelt hij: "Wij verwijzen ook in het algemeen naar de grootste luchtlandingsoperatie Slag om Arnhem. Een deel is per parachute gekomen en een deel (7 KOSB) met de landing (‘De Landing’ heet het ook) In de glasplaten tussen de staven (hufterproef) komt een juiste tekst te staan. De staven staan in vorm van het Andreaskruis van de KOSB. En in de (nog te schrijven) tekst zullen ook de gliderpilots genoemd worden."

Parachutes?

Opmerkelijk: een gliderploot kwam overduidelijk niet met een parachute, maar ook de KOSB niet. Het complete battaljon landde in Gliders samen met het materieel tijdens Operatie Market Garden. De bewering dat een deel van de KOSB met de parachute is gekomen is onjuist.

Dat blijkt ook uit Off at Last, een boek van Robert Sigmond over de 7th (Galloway) Battalion KOSB 1939-1945. 65 gliders vervoerden het hele KOSB battaljon. 10 gliders daarvan kwamen niet aan bij Wolfheze: 7 crashten in Engeland, 2 doken er in de Noordzee en eentje landde bij Schouwen Duiveland.

Waar het aantal 23 (of 24) vandaan komt is ook onduidelijk. Het zijn niet het aantal gesneuvelden rond Dreyeroord. Dat aantal staat namelijk niet vast, het kunnen er ook 22 zijn geweest of zelfs 28, het precieze aantal is niet meer te achterhalen.

Het monument in deze vorm is volgens Robert Sigmond dan ook een gemiste kans: "Het is erg jammer en een gemiste kans: weet nog niet hoe ik dit moet uitleggen aan 7 KOSB..."

Vorig jaar was hem om advies gevraagd met betrekking tot het monument, dat werd duidelijk genegeerd.

Desmond Page

[caption id="attachment_47205" align="alignleft" width="197"]

Gliderpiloot Des Page maakte zich in 2017 al zorgen dat de gliderpiloten vergeten zouden worden bij Dreyeroord. Des overleed in 2018 en liet zijn as door paratrooper Chris Wilmott

meenemen naar de Airborne Wandeltocht voor de 40km loop. In 2017 liet Amvest weten het nieuwe pand te gaan herbouwen zoals het er in 1944 uit zag.

Des schreef voor zijn dood een brief waarin hij vertelt hoe 30 mannen van de KOSB die 19e september 1944 naar het hotel trokken, op dezelfde dag dat 12 gliderpiloten hen versterkten. Hij vertelt over de zware verliezen die geleden zijn in en rond het hotel en eindigt zijn brief met:

"De namen van beide regimenten: de King's Own Scottisch Borderers en de Glider Pilot Regiment zou passend zijn op welk monument dan ook."

Een goede vriend van hem zegt: "Des wilde graag een monument of iets dergelijks bij Dreyeroord maar ik weet zeker dat hij niet blij zou zijn geweest met dit ontwerp."

Glider Pilot Regiment Society

Ook de Glider Pilot Regiment Society (GPRS) is inmiddels op de hoogte van het nieuw geplande monument bij Dreyeroord. Secretaris Dr Dave Pasley van de GPRS zegt: "De mannen van de Glider Pilot Regiment hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan de Airborne operaties in de Tweede Wereldoorlog, met inbegrip van operatie Market Garden."

"Naast het vervoeren van ongeveer 4.000 militairen, bijna 400 voertuigen en veel van het essentiële materieel voor de operatie, namen ze deel aan de strijd die volgde. Ze vochten in Arnhem en veel in de perimeter rond Oosterbeek, met inbegrip van Hotel Dreyeroord. Het Regiment leed het hoogste percentage doden en gewonden, met inbegrip van de 229 die werden gedood."

"Het Regiment hield op te bestaan in 1957 en sindsdien wordt hun bijdrage maar al te vaak vergeten bij belangrijke herinneringsevenementen en in media artikelen over de luchtoperaties. De Glider Pilot Regiment Society heeft er aan gewerkt om ervoor te zorgen dat de herinnering aan het Regiment bewaard blijft en het publiek wordt onderwezen over haar rol in de bevrijding van Europa."

"Op basis van de informatie gepubliceerd over het voorgestelde nieuwe monument, blijkt dat het Glider Pilot Regiment wederom wordt vergeten. Het is een schande dat de ontwerper en de initiatiefnemer van het monument de bijdrage van deze mannen van het Glider Pilot Regiment niet voldoende achten voor een zinvollere opname in dit gedenkteken."

KOSB

Wiljo Pas, voorzitter van de stichting Behoud WO2 Erfgoed Gelderland, toen aanjager van het protest rond de sloop en voorzitter Werkgroep Behoud Dreyeroord begrijpt er niets van:

"Iedereen heeft het, als men het over Market Garden heeft en de landingen rondom Wolfheze, altijd over de parachutisten. Naast de parachutisten zijn er ongeveer 625 gliders geland met materieel en troepen. Bij elkaar zelfs meer manschappen dan alle parachutisten bij elkaar."

"De KOSB maar ook de Gliderpilots die rondom Dreyeroord gevochten hebben zijn 'gliderborne' troops en hebben dus niets te maken met parachutes. Het is een gemiste kans om nu ook eens deze eenheden de herdenkplaats te geven die zij verdienen."

Veteranen

Er zijn nog een aantal veteranen in leven die destijds bij Dreyeroord vochten. Ron Johnson had het commando over de gliderpiloten bij Dreyeroord en komt naar alle waarschijnlijkheid naar de Airborne Wandeltocht, in de dagen ervoor zou het monument onthuld moeten gaan worden. Geoff Roberts was één van de mannen van de 7th KOSB. Hij heeft inmiddels ook kennis genomen van de plannen voor het monument.

Geoff, destijds ook erg betrokken bij de dreigende sloop van The White House, heeft op social media laten blijken niet achter het monument te staan.

Of er een veteraan aanwezig zal zijn bij de onthulling van het monument in deze vorm, is dus nog maar de vraag.