Herkansing voor de lijst martiale monumenten gemeente Renkum

Het kostte Dreyeroord de 'kop', het niet verder oppakken van de lijst martiale monumenten die in 2004 werd opgesteld. In het nieuwe coalitieakkoord krijgt de lijst een herkansing.

Deze martiale lijst was bedoeld om de diverse panden en objecten die een rol gespeeld hebben in de Tweede Wereldoorlog te behouden.

Maar nadat de lijst was opgesteld en het college er een 'in principe' besluit over nam, werd er geen actie meer ondernomen. Een gebouw als Dreyeroord kon niet geplaatst worden op enige monumentenlijst. Om daarop terecht te komen is er een puntensysteem omdat, zoals een woordvoerder van de gemeente destijds zei: "je nu eenmaal niet elk oud gebouw op die lijst kan zetten."

Dreyeroord met name, was te veel verbouwd in de jaren maar in 2004 vond men toch dat The White House en andere objecten, bescherming moesten hebben. Met het predicaat Martiaal monument mag het betreffende object niet meer gesloopt worden.

The White House, zoals Dreyeroord door de geallieerden genoemd werd omdat ze de naam niet konden uitspreken, had een belangrijke rol gespeeld gedurende Operatie Market Garden in september 1944. Het maakte deel uit van de perimeter en vooral door de 7th battalion Kings Own Scottish Borderers (KOSB) is er hevig gevochten om het gebouw.

Het was een Slag binnen de grote Slag om Arnhem: The battle of The White House en in de jaren na de oorlog veranderde het opgeknapte en verbouwde hotel in een herdenkings- en pelgrimplek voor veteranen en hun familie. Warm verwelkomd bij de familie van der Straaten die het Hotel tot 2016 in bezit had.

In een krantenartikel in de Gelderlander van 7 september 2004, 60 jaar na de oorlog, werd de lijst genoemd:

(verder onder afbeelding)

De verbazing was dan ook groot toen bleek dat na de verkoop van hotel Dreyeroord in 2016, The White House afgebroken zou worden. Er kwam een storm aan reacties en acties los. Dat leidde er helaas niet toe dat Dreyeroord behouden bleef.

Maar deze 'tweede slag om The White House' leidde er wel toe dat koper en bouwer Amvest hun ontwerp aanpaste naar hoe Dreyeroord in de jaren '40 was en het nieuwe pand alvast Dreyeroord noemde. Het nieuwe Dreyeroord wordt een Gastenhuis voor mensen met dementie.

In het nieuwe, 18 pagina's tellende, coalitieakkoord van 2018-2022 staat in het hoofdstuk Kunst & Cultuur geschreven dat de coalitie beleid maakt 'om de zogenaamde martiale monumenten uit de Tweede Wereldoorlog in stand te houden'.

En bij navraag werd dit bevestigd, alle martiale objecten worden opnieuw geïnventariseerd waarna de (overgebleven) objecten de martiale status gaan krijgen. Hoe dit precies in zijn werk zal gaan, is nog niet bekend. Het akkoord wordt tijdens de Gemeenteraad op 30 mei aangeboden, de raad begint om 20:00 en is hier live te volgen .

Wiljo Pas, voorzitter van de Stichting Behoud WO2 Erfgoed Gelderland (BWO2EG) en starter van het grote protest om Dreyeroord te behouden is verheugd.

"Mooi nieuws, maar het verbaast me ook niets. Van een gemeente die zegt de Airbornegeschiedenis hoog in het vaandel te willen houden kun je eigenlijk niets anders verwachten."

"Het is jammer dat The White House hier eerst aan ten onder is gegaan, maar alle acties en de golf van afgrijzen die ontstond zodra de sloopplannen bekend werden, is zeker de basis voor deze afspraak in het coalitieplan."

"Wel hoop ik natuurlijk dat het deze keer niet bij mooie beloftes zal blijven. Wij zullen het proces blijven volgen en wij zijn benieuwd welke ‘deskundigen’ gaan bepalen welk object martiaal is of niet. Wij bieden daarvoor eventueel onze deskundigheid aan."

De BWO2EG kwam voort uit de werkgroep Behoud Dreyeroord nadat bleek dat er naast Dreyeroord nog veel meer objecten niet beschermd bleken te zijn voor sloop (klik foto bovenaan voor de complete lijst van 2004).