Boos is zacht uitgedrukt voor de gevoelens van het bestuur van de stichting Behoud WO2 Erfgoed Gelderland (BWO2EG) die zijn achtergebleven na de afloop van het Horsa Project Oosterbeek.
“Prachtig toch, die Horsa, dat vind ik echt. En nog. We waren en zijn nog steeds vereerd dat we de expositie mochten organiseren.” vertelt Wiljo Pas, voorzitter van de BWO2EG “Maar een sterk rotgevoel hebben wij er wel aan overgehouden. En dan heb ik het nog niet eens over de kosten waarvan de gemeente Renkum zei ze te vergoeden. Wij staan op het punt juridische stappen te ondernemen!”
Hun ingediende vergunning werd niet alleen aangepast zodat het evenement door kon gaan zoals gepland en daardoor in strijd met brandweervoorschriften, ook werd er in de verleende vergunning én passant nog even vermeld dat zij verzuimd zouden hebben bepaalde stukken aan te leveren, terwijl ze dat wel deden en of dat nog niet genoeg is: staat er nog steeds een flink bedrag open omdat diverse afspraken steeds werden gewijzigd, eerdere ja’s, veranderden in nee’s en gemaakte kosten, ondanks herhaalde toezeggingen, niet betaald worden.
Inwonersinitiatief
Het Horsa Glider Project was een inwonersinitiatief, zo betoogde zowel wethouder Jasper Verstand als burgemeester Agnes Schaap tijdens de hoorzittingen in het Onderzoek procedurele en procesmatige aspecten rond de Horsa Glider die nu gehouden worden in het gemeentehuis, maar daar denkt de stichting heel anders over. De gang van zaken bij dit specifieke evenement is op zijn minst ook heel anders te noemen, dan bij andere en eerder uitgevoerde evenementen die uit inwonersinitiatieven zijn ontstaan.
De initiatiefnemer die de Horsa Glider naar Nederland haalde, Richard Westmaas, en de stichting die het evenement organiseerde, BWO2EG, kenden elkaar van te voren niet. De verbindende rol tussen hen beiden speelde de gemeente Renkum.
In april 2019 werd Wiljo Pas, voorzitter van de stichting benaderd door wethouder Verstand. Hij kreeg te horen dat er misschien een heuse Horsa Glider uit de 2e Wereldoorlog naar Oosterbeek zou komen. Eind juni vindt er een definitiever gesprek plaats en op 24 juni komt er een bevestigende mail vanuit de gemeente, met daarin alles wat ze moesten weten. De gegevens voor de subsidieaanvraag, een draaiboek met daarin de raming van de mogelijke kosten (200.000 euro) en een taakverdeling. Daarop waren de taken vanaf de Horsa’s vertrek uit Engeland verdeeld tussen verschillende partijen en waren, nadat de Horsa in Oosterbeek zou zijn aangekomen, vooral verdeeld tussen de gemeente en de stichting.
Aanpoten
De taken van de stichting waren: Verzorgen van de volledige vergunningen (omgeving én evenement), alle verzekeringen (vrijwilligers+Horsa+tent(en)), zaken als EHBO, bewaking en beveiliging, aanvragen subsidie maar ook de PR zoals het (laten) maken van het informatieboek kwam merendeel op hun schouders terecht.
“Wat een gedoe, ” vertelt Wiljo: “de halve gemeente op vakantie, nou voor ons was het natuurlijk ook vakantietijd! We hebben alles op alles moeten zetten om de benodigde papieren die bij de vergunningaanvraag hoorden op te stellen, alles te organiseren, te regelen en tegelijkertijd was er zowat niemand bereikbaar. We wisten natuurlijk wel dat het kort dag was maar we hadden van te voren niet bedacht dat er toch heel wat op ons af kwam. Als je dan in de tussentijd niemand kan bereiken die beslissingen kan nemen of vragen beantwoorden omdat iedereen vakantie aan het houden is, is het best vervelend.”
Met een adviesburo in brandbeveiliging zette Wiljo één van zijn bouwkundig adviseurs aan het werk. 16 augustus wordt de vergunning ingediend via de mail naar verschillende gemeentemedewerkers en de VGGM (Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland Midden).
Daar zaten bij: situatieschets, ontruimingskaart, de opstellingen van de twee tenten en details van beide, aanvraag evenementenvergunning en omgevingsvergunning.
Daarbij zaten niet -omdat volgens de eerder genoemde taakverdeling de gemeente Renkum hiervoor zou zorgen- een verkeersplan, plaatsing sanitaire voorzieningen en plan van aanpak voor schoonmaak. In de documentenlijst die bij de aanvraag zat, stond vermeld dat die geleverd zouden worden door de gemeente en daarmee was voor de stichting de aanvraag compleet..
Noodverlichting en nooduitgangen
19 augustus komt via de Odra de aanvraag terug met een drietal opmerkingen van de brandweer. Opmerking 2 gaat over het maximaal aantal personen dat tegelijkertijd in de tent aanwezig (kan) zijn, dat zijn er 200. Daar staat bij:’Tent dient voorzien te zijn van noodverlichting, BB art. 6.3′
Artikel 6.3 van het Bouwbesluit (BB) zegt in het eerste lid dat dit geldt voor besloten verblijfsruimtes voor meer dan 75 personen.
“Ik had op dat moment geen idee of er noodverlichting in de tent zat. Het stond in ieder geval niet op de specificaties. Dus die vraag moest eerst beantwoord worden maar dat bleek een heel gedoe. Men dacht dat de bordjes boven de nooduitgangen noodverlichting was (die groene met een vluchtend mannetje-red). Maar zo’n bordje verlicht ook alleen de uitgang en noodverlichting, is wat anders. Maar vreemd genoeg wist men op de afdeling vergunningen niet het verschil en zelfs na herhaaldelijk vragen en uitleggen, heb ik de bal bij de gemeente neergelegd.
Op 26 augustus gaat er een mail richting de gemeente waarin Wiljo vraagt desnoods via Defensie te zorgen voor noodverlichting. Anders om het aantal mensen tegelijkertijd in de tent naar beneden te brengen naar 75. Er zou dan immers geen noodverlichting nodig zijn.
“Het gewoon ‘opengooien’ van de tent en u ziet maar, dat kan dus niet.” zegt hij er nog bij.
Antwoord
Antwoord komt er niet, dus hij levert 30 augustus een nieuwe tekening in waarin ‘maximaal aantal personen 200’ is teruggebracht naar 75 en gaat verder. Het bestuur van de stichting had ook vakantieplannen, gelukkig niet allemaal tegelijkertijd, de tent wordt opgebouwd, de Horsa komt er aan, de tent moet worden 
ingericht, het terrein en na de dag van de onthulling volgt de Airborne Wandeltocht op 6 september. Pas die dag krijgt de stichting de ingediende vergunning, goedgekeurd op 5 september, terug.
“Het was zo druk die dag. Ik kreeg een dikke envelop in mijn handen gedrukt door de gemeentesecretaris met de vergunning. Ik heb ‘m aan de kant gelegd en ging verder. We waren erg blij dat de vergunning er was want het had ons erg dwars gezeten.”
Ivar Goedings, secretaris van de stichting beaamt dat. “We mochten er op vertrouwen dat alles in orde was. We gingen er vanuit dat het ook zo was.”
Dat werd pas veel later gedaan, de expositie was al bijna voorbij en tot hun beider verbazing, bleek hun ingediende plattegrond van de tent waar de Horsa in stond aangepast.
Niet alleen was de tekst: 200 personen weer in de tekening geplaatst, het logo van het adviesbureau welke de tekening had gemaakt was weggehaald. Op de plaats stond: Noodverlichting aanwezig. Maar die was helemaal niet aanwezig!
“Een vervalste vergunning, dat is toch fraude?”
Ze konden binnen 6 weken bezwaar indienen maar dan zou de Horsa ook al lang en breed in Overloon zijn, waar het zweefvliegtuig na de expositie in Oosterbeek naar toe zou gaan. “We wisten niet hoe we het hadden.” vertelt Ivar “We hebben dit op verschillende manieren aanhangig gemaakt bij de gemeente, in oktober nog bij de gemeentesecretaris.”
Wat de stichting nog niet had gezien, was de volgende passage waarop deze website hen wees. Iets wat tijdens de hoorzittingen ook naar buiten kwam en wat, gezien bovenstaande informatie, niet waar kan zijn:
Risicoclassificatie van uw evenement
Voor uw evenement is op basis van uw aanvraag met bijbehorende stukken een risicoclassificatie gemaakt op basis van de landelijke Handreiking Evenementen Veiligheid. U heeft geen duidelijke plattegronden, veiligheidsplan, verkeersplan en draaiboek aangeleverd. Hierdoor is het door u te organiseren evenement is als volgt geclassificeerd:
B-evenement Een evenement, waarbij het mogelijk is dat die gebeurtenis leidt tot risico’s voor de openbare orde, de openbare veiligheid, de volksgezondheid of het milieu en maatregelen of voorzieningen vergt van het daartoe bevoegd gezag om die dreiging weg te nemen of de schadelijke gevolgen te beperken.
Deze classificatie betekent voor u, dat de hulpdiensten door de gemeente geïnformeerd zijn. Zij hebben een advies voor uw evenement uitgebracht, deze adviezen zijn verwerkt in de voorschriften van de evenementenvergunning.
In dezelfde vergunning wordt hen geacht te handelen conform de richtlijnen van de VGGM. Ook het besluit ‘Brandveilig gebruik basishulpverlening overige plaatsen‘ is van toepassing op het evenement. Bij artikel 2.3 komen we bij 2.c 6º artikel 4.3 tegen met min of meer dezelfde tekst als artikel 6.3 uit het genoemde Bouwbesluit welke de VGGM medewerker op de eerste plattegrond had gezet: ‘Een verblijfsruimte, bestemd voor meer dan 75 personen, en een besloten ruimte waardoor een vluchtroute uit die verblijfsruimte voert, hebben noodverlichting’
Veiligheid voorop
“Wij hebben een aantal vrijwilligers een cursus BHV inclusief reanimatie laten volgen, gesponsord door het Brandweertrainingscentrum Kleefsewaard. Deze vrijwilligers waren dag en nacht aanwezig en sliepen in de crosstent, achter de hangar. Tevens leverden wij een volledig bemande EHBO post op de topdruktedagen zoals de airborne wandeltocht. Veiligheid heeft bij ons in dit project altijd de hoogste prioriteit gehad.” briest Wiljo.
Woest is hij. “Keer op keer heb ik aangegeven dat er geen noodverlichting in de tent zat én dat de groene bordjes boven de nooduitgangen géén noodverlichting waren. Ik weet dat toch!”
“Wat een puinhoop!” zegt Ivar, hij weet eigenlijk niet wat nog meer te zeggen.
Of misschien toch wel iets: het organiseren van een mooi en bijzonder project als een expositie van een Horsa Glider uit de Tweede Wereldoorlog (de enige!) in hun eigen gemeente, is gedecimeerd tot een Horsa slider van jewelste….
♦♦♦ ♦♦♦
Stichting Behoud Tweede Wereld Erfgoed Gelderland
De indruk zou kunnen ontstaan dat de stichting BWO2EG opgericht is voor de Horsa maar de stichting heeft een wat langere geschiedenis dan één die pas begon in het voorjaar van 2019, toen de stichting officieel een feit werd. BWO2EG komt voort uit de Werkgroep Behoud Dreyeroord, ontstaan nadat in 2016 bleek dat voormalig hotel Dreyeroord en onderdeel van de beroemde perimeter van Market Garden 1944 afgebroken zou worden.
Hier kun je daar alles over lezen —>Dossier Dreyeroord
Omdat er naast Dreyeroord meerdere martiale objecten in de gemeente Renkum (en omgeving) niet beschermd waren tegen sloop werd na Dreyeroord het doel groter: alle martiale objecten, klein en groot, inventariseren, onderzoeken, waarderen en desgewenst beschermen.
Het oprichten van een stichting lag dus reeds in de planning. Maar als je als groep vrijwilligers een stichting wilt opzetten, heb je geld nodig en dat was er even nog niet. Wel waren er gesprekken met de gemeente, onder andere met wethouder Verstand hoe dit nu het best vorm kon gaan krijgen.
In maart 2018 berichtten wij dat een ingediende motie van D66 om de, inmiddels wel haast beruchte, lijst uit 2004 met martiale objecten te actualiseren niet werd aangenomen. Eind mei bleek dat er een herkansing kwam voor deze lijst.
In het nieuwe, 18 pagina’s tellende, coalitieakkoord van 2018-2022 staat in het hoofdstuk Kunst & Cultuur geschreven dat de coalitie beleid maakt ‘om de zogenaamde martiale monumenten uit de Tweede Wereldoorlog in stand te houden’.
Zie: Herkansing voor de lijst martiale monumenten gemeente Renkum
BWO2EG bood hulp en de gemeente had daar wel oren naar, daarom lag er inmiddels een plan van aanpak én bijhorend kostenplaatje bij de gemeente toen de Horsa Glider om de hoek kwam kijken.
10-03-2020 toevoeging redactie: De gemeente is 08-03-2020 om een reactie gevraagd, direct na publicatie.
